محمد محقق، عضو رهبری شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان و از فرماندهان جهادی دخیل در جنگ داخلی، به مناسبت سالگرد حادثه افشار، در یادداشتی نوشت که مردم حوزه مقاومت به اتحاد و همبستگی نیاز دارند و نباید حوادث گذشته تکرار شود.

محقق از فعالان اجتماعی در رسانه‌های اجتماعی خواست که از دامن زدن به تنفر و دشمنی میان پیروان احمدشاه مسعود و عبدالعلی مزاری خودداری کنند.

حادثه افشار به درگیری خونینی گفته می‌شود که در ۲۱ بهمن ۱۳۷۱ در منطقه افشار کابل میان احزاب جهادی افغانستان رخ داد. در آن زمان که افشار در کنترل نیروهای حزب وحدت متشکل از نظامیان هزاره بود، هدف حمله نظامیان حزب جمعیت اسلامی به رهبری برهان‌الدین ربانی قرار گرفت که به جنگ خونینی منجر شد. احمدشاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان، و عبدالرب رسول سیاف، رهبر حزب اتحاد اسلامی، فرماندهی نیروهای دولت اسلامی به رهبری برهان‌الدین ربانی را در حمله به محله افشار که نیروهای حزب وحدت در آن مستقر بودند، برعهده داشتند. روایت‌های متناقضی از این حادثه منتشر شده است. طرف‌های درگیر، یکدیگر را به کشتار بی‌رحمانه غیرنظامیان متهم می‌کنند.

احمدشاه مسعود که در آن زمان وزیر دفاع دولت اسلامی افغانستان بود، پس از پایان درگیری دستور تحقیق و بررسی در مورد کشتار و خشونت علیه غیرنظامیان را صادر کرد، اما نتایج این تحقیق هرگز علنی نشد. 

با این حال، در ۳۰ سال گذشته، همواره در سالگرد این حادثه، فعالان اجتماعی و فرهنگی جامعه هزاره افغانستان، برای به دادگاه کشاندن عاملان کشتار غیرنظامیان، دادخواهی کرده‌اند. در مقابل هزاره‌ها، شماری از فعالان اجتماعی تاجیک می‌گویند فرماندهان نظامی حزب وحدت نیز در جریان جنگ افشار مرتکب جنایاتی شده‌اند که باید به آن‌ها پرداخته شود. در این میان، هیچ‌کس سند و شواهدی در مورد ادعاهایی که مطرح می‌کند، ارائه نمی‌دهد و به همین دلیل، دادخواهی در فضای مجازی، به گسترش نفرت قومی میان هزاره‌ها و تاجیک‌ها انجامیده است.

محمد محقق، رهبر کنونی حزب وحدت مردم افغانستان که از فرماندهان نظامی هزاره در جنگ داخلی و در حادثه افشار بود، در یادداشتی که روز سه‌شنبه ۲۵ بهمن، منتشر کرد، حادثه افشار را «یک فاجعه غم‌انگیز که قلب انسان را به درد می‌آورد»، خواند و گفت: «در آن حادثه، حداقل ۸۰۰ نفر مردم بی‌دفاع شیعه، اعم از هزاره، سادات و قزلباش شامل زن و مرد و کوچک و بزرگ شهید شدند.»

تداوم جنگ داخلی در افغانستان که دلیل اصلی آن تنش بر سر تقسیم قدرت میان احزاب جهادی بود، فرصت را برای ظهور طالبان مهیا کرد که در نتیجه، پس از پنج سال حاکمیت ضعیف و متزلزل دولت اسلامی، همه احزاب جهادی به دست طالبان از کابل بیرون رانده شدند. 

محقق با اشاره به ناکامی احزاب جهادی در تشکیل دولت، گفت: «بعد ازگذشت پنج سال از حادثه افشار که کابل در اختیار طالبان قرار گرفته بود، هر دو طرف قضیه را درک کردند که جنگ کابل اشتباه بوده و نباید به وقوع می‌پیوست، اما کاری بود [که] انجام شده بود.»

احزاب جهادی که بر سر تقسیم قدرت در کابل جنگیده بودند، بار دیگر در مرداد ۱۳۷۵، در شهرستان خنجان استان بغلان، گرد هم آمدند و معاهده‌ای را برای جنگ علیه طالبان امضا کردند. این تفاهم که به معاهده خنجان شهرت یافت، به تشکیل «شورای عالی دفاع از وطن» منجر شد که فرماندهی نظامی آن را عبدالرشید دوستم برعهده داشت و احمدشاه مسعود، محمد محقق، عبدالله عبدالله و کریم خلیلی اعضای آن بودند.

در ۳۰ سال گذشته، سیاست‌مداران تاجیک و هزاره، بارها حادثه افشار را یک اشتباه جبران‌ناپذیر خوانده‌اند و بر اتحاد و همبستگی مردم هزاره و تاجیک تاکید کرده‌اند. با این وجود، هنوز تحقیق شفاف و بی‌طرفانه‌ای در مورد آن حادثه صورت نگرفته است و به همین دلیل، جوانان تاجیک و هزاره در آستانه سالگرد حادثه افشار به اتهام‌زنی علیه جناح‌های نظامی هزاره و تاجیک می‌پردازند.

محمد محقق در مورد تنش‌ جوانان تاجیک و هزاره در فضای مجازی، گفت: «اکنون، در سالگرد فاجعه افشار دیدم که قلم‌به‌دستان مخلص ولی کم‌تجربه دو طرف، با عدم درک شرایط به جان همدیگر افتادند و در دنیای مجازی، هیچ چیزی برای یکدیگر نگذاشتند.»

محقق از تمامی افرادی که در رسانه‌های اجتماعی به حادثه افشار می‌پردازند، خواست که به چهره‌های مورد احترام در جامعه هزاره و تاجیک بی‌حرمتی نکنند. محقق افزود: «من از تجربه ۴۵ سال جنگ و صلحی که دارم به شما می‌گویم که اگر ماها همدیگر را در بغل نگیریم و راه همبستگی را پیش نگیریم، مردم حوزه مقاومت از تاریخ سیاسی کشور حذف می‌شوند و موجودیت حیاتشان هم تهدید می‌شود.»